Wstęp
Przedstawiamy obraz Wilna oparty na litografiach zawartych w
"Album wileńskie" Jana Kazimierza Wilczyńskiego. Proponujemy podróż
przez miasto, prezentując pocztówki z ciekawostkami z różnych miejsc. Dzięki
albumowi widać, że Wilno w tym okresie było miastem wielu kultur i religii
oferując też wiele rozrywek.
Kilka słów o twórcy "Album wileńskie"
Jan Kazimierz Wilczyński ma w Wilnie ma nawet swoją ulicę
Jono Kazimiero Vilčinskio g. W wileńskich muzeach wciąż można znaleźć litografie,
pod którymi widnieje skromny podpis „Z Albumu Wileńskiego J. K. Wilczyńskiego”.
Autor wszystkie swoje środki przeznaczył na wydanie „Album wileńskie”. Dużo
podróżował, odwiedził m. in. Paryż i Warszawę. W 1835 r. wrócił do Wilna i
rozpoczął pracę nad albumem.
Pisał listy do Józefa Ignacego Kraszewskiego z informacjami
o albumie. Litografie wykonywał w Paryżu, chociaż w Wilnie działały wówczas 3
wydawnictwa litograficzne (Macieja Przybylskiego, Antoniego Klukowskiego i Józefa
Oziębłowskiego). Wilczyński uważał jednak, że nie dorównują one starannością
tym wydawanym w Paryżu i to tam zlecał wykonanie prac.
W ciągu sześciu lat wyczerpał swoje fundusze a album
sprzedał się w tak niskim nakładzie, że nie zwrócił kosztów produkcji.
Po Powstaniu Styczniowym Wilczyński stał się obiektem
zainteresowania policji carskiej. W 1870 roku wyjechał do Paryża, by
zabezpieczyć kamienie litograficzne i płyty ze sztychami, które były ostatkami
jego majątku. Zmarł w 1885 roku, jako osoba samotna i zapomniana.
Jego spuścizną opiekowała się wychowanka Kazimiera
Sorokówna, która prowadziła w latach późniejszych sklep artystyczny na początku
ulicy Ostrobramskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym władze Uniwersytetu
Wileńskiego ponownie zainteresowały się albumem, chcąc przeprowadzić jego
reedycję. W 1919 roku odkupiono od Kazimiery Sorokówny materiały do albumu.
Powstał nawet projekt sprowadzenia kamieni litograficznych z Paryża do Wilna.
We wszystkim jednak przeszkodziła wojna w 1939 roku.
Najwięcej rycin znalazło się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Kamienie litograficzne sprowadzone z Paryża do Wilna znajdują się obecnie w
archiwach wydziału grafiki Wileńskiego Muzeum Sztuk Pięknych.
W 1987 roku na rynku księgarskim ukazało się słynne wydanie
„Vagi” „Vilniaus Albumas iš Jono Kazimiero Vilčinskio leidinių” („Album
Wileński” z wydań Jana Kazimierza Wilczyńskiego”). Zawiera on 24 plansze, jego
nakład wyniósł 5 tysięcy egzemplarzy.
Album składa się z 3 zeszytów, zawiera litografie
czarno-białe i w kolorze.
Pocztówki uzupełnione są cytatami z przewodników po Wilnie
oraz książki "W Wilnie i w dworach litewskich : pamiętnik z lat 1818 -
1843" Gabrieli Puzyniny.
Głównym punktem dla umiejscowienia omawianych obiektów i
ulic jest "Plan miasta Wilna : po roku 1840".
Dostępny online w POLONIE.
Oryginalna mapa znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w
Warszawie w Gabinecie Zbiorów Kartograficznych, sygn. M. 117 cim.
